Yaşayan en büyük aydınlardan birisi olarak kabul edilen Noam Chomsky, dilbilim ve felsefe alanındaki çalışmalarıyla defalarca onore edilmiştir. Bu alanlardaki yetkinliğinin haricinde Kuzey Amerika’nın en önemli sol politikacı entelektüelleri arasında gösterilmektedir.
Vietnam Savaşı’ndan bu yana Amerika’nın dış politikası ve ekonomi politikalarına dair dünya çapında nam kazanmış katı bir eleştirmen olarak bilinen Chomsky; 1992 yılında gerçekleşen Sanat ve İnsan Hakları Takdirnamesi’ne göre 1980 – 1992 yılları arasında dünyada en fazla alıntı yapılan yaşayan insan seçilmiştir. Dünya Endüstri İşçileri Vakfı üyesi olan Noam Chomsky aynı zamanda Anarko-sendikalizme sempati ile baktığı bilinen bir sol liberteryen kişiliğe sahiptir.
Chomsky’nin Eğitimi
İlk eğitimini Philadelphia’da yer alan Oak Lane Country Day Okulu ve Central Lisesi’nde alan Noam Chomksy; dilbilim, matematik ve felsefe çalışacağı Pensilvanya Üniversitesi’nde 1945-50 yılları arasında eğitimini sürdürdü. Dilbilimi öğrenimine başladığı bu dönemde Zellig Harris’e ait “Yapısal Dil Biliminin Yöntemi” isimli eserin düzeltileri üzerinde çalışırken Harris’in siyasi görüşlerine sempati duymaya başladı. 1951 yılında ise, öğrenciliğini de yaptığı radikal-emprist felsefesi Nelson Goodman’ın Genç Araştırmacı Bursu teklifini kabul ederek Harvard Üniversitesi’ne geçti.
Noam Chomsky’nin Dil Felsefesi
Felsefe bilgisini dille genişleten Noam Chomsky’nin geliştirdiği kuram günümüzde ‘usçuluk’ olarak nitelendirilmektedir. Bu kuramın temelleri Descartes’a ve Plato’ya kadar uzanmaktadır. Temelde, bilginin duyulara değil, akla dayandığı görüşü savunulmaktadır. Chomsky’nin bu görüşleri ise 1953 yılında gerçekleştirdiği Avrupa seyahatinde belirgin bir hâl almıştır.
Chomsky, Avrupa seyahatinde yapısal dilbiliminin şekillendirilmesine dönük girişimlerin bir işe yaramayacağı kanaatine varmıştır. Zira dil, bir hayli soyut ve doğuştan edinilen bir olguydu. Bu noktadan sonraki çalışmaları, bu olgunun modellenmesine dönük olmalıydı. 1955 yılında Pensilvanya Üniversitesi’nden aldığı doktora derecesini elde etmesini sağlayan çalışmalarını ise 1951 – 55 yılları arasında Harvard Üniversitesi’nde gerçekleştirmişti…
Hak ettiği ününe dilbilimi alanında ulaşan Noam Chomsky, dilbilimin tarihsel ilkelerinin bazılarını İbranice uzmanı olan babası William’dan edindi. Doktoraya giden yolda ilk adımlarını attığı yüksek lisans derecesinde gerçekleştirdiği ilk araştırmalarının konusu, konuşulmakta olan modern İbranice hakkındaydı. Noam Chomsky’nin ortaya koyduğu başarılardan en meşhur olanı da modern mantık ve matematik temeline dönük ilgiden kaynaklı üretici dil bilgisine dair çalışmalardır. Üretici dil bilgisi olarak kabul edilen “generative grammar” kavramını doğal dillerin tanımlamasına uygulamıştır.
Noam Chomsky’nin Dilbilime Kazandırdığı Yenilikler
Üniversite eğitimi boyunca matematik ve felsefe dersleri de alan Noam Chomsky’nin, dil bilimcilerin çoğundan ayrılan noktası; aldığı bu derslerden hareketle dil bilgisi ile matematiği ilişkilendirmesinde gizlidir. Nitekim, dilin matematiksel bir yaklaşımla ele alınması fikrini ilk kez 1957 yılında yazdığı “Sözdizimsel Yapılar” eserinde ifade etmiştir. Chomsyk, bu görüşlerini 1965 yılında yayımladığı “Sözdizim Teorisinin Boyutları” adlı yapıtında sistemli bir hâle büründürmüştür. Türkçe dil bilim kaynaklarında da kendisine yer bulan ‘Geliştirilmiş Standart Kuram’, çoğunlukla Üretici Dilbilim başlığı ile anılmaktadır. Bütün bu başarılarının temelinde aldığı eğitimin ve yaklaşımlarının yanı sıra onda bu ilhamı oluşturan, örnek aldığı Zellig Harris yatmaktadır. Siyasî görüşlerine dönük sempatisi nedeniyle Harris’in yönlendirmeleri sonucu Chomsky dilbilim alanında yüksek lisans yapmaya başlamıştır.
Noam Chomsky’nin Siyaset Anlayışı
Her zaman siyasetle ilgilenen Noam Chomsky’yi dilbilimi alanına çeken şey de siyaset olmuştur. Sosyalizme ve anarşizme dönük siyasi eğilimi, Chomsky’e göre New York Yahudi Cemaati kaynaklıdır. 1965’ten bu yana ABD dış politikasına dönük en sert eleştirmenler arasında gelen Chomsky, Vietnam yaklaşımına dönük en kuvvetli argümanlar arasında görülen Amerikan Gücü ve Yeni Mandarinler makalalerinden oluşan kitabını yayımlatmıştır.
Akademik alanda saygın bir kişiliğe sahip olan, çok seferler onurlandırılan Noam Chomsky Londra Üniversitesi ile Chicago Üniversitesi tarafından Onursal Doktora’ya layık görüşmüştür. 1967 yılında Berkeley’de California Üniversitesi’nde Beckman Konferansı’nı, 1969’da Oxford Üniversitesi’nde John Locke Konferansı’nı, Londra Üniversitesi’nde ise Sherman Anma Konferansı’nı vermiştir.